Nieuwe toekomstgerichte combinatie steigerloos bouwen

Van oudsher (in de tijd van de middeleeuwen) zijn we in de bouwwereld al gewend om met een steiger te bouwen. Een steiger biedt de mogelijkheid voor bouwen of het doen van onderhoud wat vanaf de grond niet mogelijk is. Voor het project 40 appartementen aan de Van Heutszlaan in het Gelderse Ede gingen Bouwbedrijf Kreeft, Rc Panels en de opdrachtgever Woonstede samen de uitdaging aan door af te wijken van de standaard en te kiezen voor ‘steigerloos bouwen’. Een energiezuinig appartementengebouw met een duurzaam casco van Calduran Kalkzandsteen.

Beton of kalkzandsteen?

Henk Blankestijn, projectleider Bouwbedrijf Kreeft: “Gaandeweg in het voorstadium van dit project kwamen wij Rc Panels tegen. In het gesprek kwam naar voren dat Rc Panels nog in een ontwikkeling was omtrent hoogbouw. Dit zette ons aan het denken om de gevel voor deze appartementen eens geheel om te slaan in een ander concept.“ Alhoewel het enthousiasme over steigerloos bouwen al bij Kreeft leefde, werd het nog de uitdaging om de opdrachtgever te enthousiasmeren. Op basis van de kennis van Rc Panels hebben de presentaties en de referentiebezoeken Woonstede weten te overtuigen om voor dit systeem te kiezen. Bouwbedrijf Kreeft is een vooruitstrevende aannemer en staat voor duurzaamheid en innovatie. “Een van de redenen waarom wij voor dit project gekeken hebben naar een ander gevelconcept”.

De vooraf bedachte bouwmethodiek kon met het nieuwe concept gerealiseerd worden. “We hebben nog wel gekeken of we eventueel met prefab betonwanden en prefab betonvloeren konden bouwen, maar dat was economisch niet interessant voor ons.” De keuze voor kalkzandsteen was snel gemaakt. Bouwbedrijf Kreeft heeft ervaring met kalkzandsteen. “Het bouwt relatief snel. Anderzijds is het goed te combineren met het systeem van Rc Panels.”

Communicatie architect

Voor de architect vraagt zo’n concept enig aanpassingsvermogen. Steffen van Rijs: commercieel verantwoordelijke bij Rc Panels licht toe: “We merken altijd twee dingen bij architecten. Één ze moeten wennen aan het systeem, want als je traditioneel metselt heb je veel vrijheid in het ontwerp. Bij ons systeem heb je net zoveel mogelijkheden om je te onderscheiden met het gevelwerk, maar het zijn wel andere opties. Ten tweede heb je te maken met een prefab gevelsysteem en dilataties, dus daar moet de architect rekening mee houden. In de basis is het ontwerp bij dit project hetzelfde gebleven, maar je wilt wel iets met deze dilataties doen en tegelijkertijd kunnen variëren met het ontwerp. Dat heeft de architect van AAArchitecten mooi gedaan! Door het aanbrengen van rollagen in de gevels, ter hoogte van de vloeren, konden de dilataties vanzelfsprekend in het gevelvlak worden opgenomen. Dit is voor de robot geen moeite.” Je kunt er in het gevelvlak hele leuke dingen mee doen, die in traditioneel metselwerk heel kostbaar en arbeidsintensief zijn.

Han Nieuwenhuis, projectleider vanuit Rc Panels, voegt daaraan toe: “Samen met Kreeft en AAArchitecten is deze rollaag bedacht, die door de robot gelegd kon worden. We hebben elkaar de mogelijkheid gegeven om tot het uiteindelijke ontwerp te komen. De optimalisering van het proces was in orde. Achteraf bleek de architect met dit gevelsysteem juist meer creatieve keuzes te hebben.”

“We waren in eerste instantie sceptisch over deze manier van bouwen”. Een baksteen moet je toch voelen vindt Gert Jan Kruijning, directeur en architect bij AAArchitecten. “Rc Panels heeft ons een aantal uitdagingen gegeven, zoals hoe ga je om met detaillering ter plaatse van de hoeken van het gebouw en aansluitingen op balkons? Het kalkzandsteencasco moet heel nauwkeurig worden uitgevoerd om deze manier van bouwen goed uit te kunnen voeren. Je hebt nu eenmaal geen spouw waarin de eventuele maattoleranties van het casco kunnen worden opgenomen. Ook de aansluiting op het glooiende maaiveld vergde speciale aandacht.”

Een andere hoofdbreker was ‘hoe kunnen we de bredere naden oplossen?’ Zoals Han al aangeeft is daarom samen de rollaag bedacht die door de robot gelegd kan worden. “De rollaag is een middel om de bredere voeg te maskeren. Ook hebben we de richting van het metselwerk aangepast. Horizontaal metselwerk is de standaard. Bij dit project hebben we gekozen voor verticale stroken in horizontale vlakken, waardoor de  naad minder aanwezig is.” Het ontwerp leende zich er goed voor. “We hebben door deze manier van bouwen inderdaad meer vrijheid gekregen in het ontwerp. Dat hebben we zeker als positief ervaren. Ik ben erg enthousiast over het resultaat. De combinatie van de gevel vullende elementen en verdiepingshoge kozijnen, matcht heel erg mooi”, aldus Kruijning.

Veiligheid waarborgen
Het bouwen met een steiger biedt bouwers veiligheid. Hoe zit dat bij het bouwen zonder steiger? Iets waar Jolle IJkema, uitvoerder van Bouwbedrijf  Kreeft zich in eerste instantie wel zorgen over maakte.

“Waar ik vooraf tegenop zag is ‘hoe zorgen we ervoor dat we alles veilig de lucht in krijgen? En hoe zorgen we ervoor dat iedereen ’s avonds weer veilig naar huis kan?’ In eerste instantie hadden we een idee bedacht met combisafe hekken, waarbij de potten alvast in de breedplaatvloer werden gestort en we de hekken er makkelijk in konden zetten. Al snel kwamen we in de uitvoering tot de conclusie dat dit niet ideaal was. De hekken stonden in de weg. We zijn vervolgens overgestapt naar een meer traditionele randbeveiliging met o.a. de RB lijmplaat.” Steigerloos bouwen draagt volgens IJkema juist bij aan bewustwording over het bouwen op hoogte. “Op een steiger zijn de werknemers af en toe minder bewust van het werken op hoogte. Ik vind dat medewerkers bewust moeten zijn van hun eigen veiligheid en die van collega’s. Daar heeft dit project mede aan bijgedragen.”

Afbeelding bouwlift: bouwlift in het gebouw in plaats van buiten het gebouw, omdat er geen steiger aanwezig is aan de buitenkant.

Werkwijze Rc Panels
Rc Panels is een relatief jong bedrijf en heeft veel ervaring met grondgebonden woningen. “Dit proces hebben we onder controle en daarom durven we de volgende stap aan om projecten met appartementengebouwen te doen. Waar je rekening mee moet houden is de brandeis. Deze is voor grondgebonden woningen anders als appartementengebouwen. Daar is innovatie en tijd voor nodig en dat willen wij goed borgen. Dit project in Ede is het eerste project wat vanuit ons innovatieprogramma in uitvoering is.” Kreeft heeft de primeur en is enthousiast. Zij zien voordelen. Naast het voordeel  dat steigerloos bouwen met Rc Panels scheelt in de portemonnee, is meer ruimte op de bouwplaats ook een voordeel volgens de uitvoerder.

Normaal gesproken voert Metselgilde ook het gevelmetselwerk uit, maar in dit geval is dat in de fabriek door een robot uitgevoerd en heeft men zich gericht op het kalkzandsteenlijmwerk van het casco. Jaap van de Pavert, directeur/eigenaar van Metselgilde: “Zoals Jolle al benoemt word je op deze manier bewust van het bouwen op hoogte. Vooral op de derde bouwlaag merk je hoe hoog je staat.” Op de vraag hoe de metselaar het bouwen met Rc Panels ervaart, zegt Van de Pavert het volgende: “Je houdt deze vorm van bouwen niet tegen. Het is een kwestie van tijd. Het voordeel van zo’n robot is dat deze weersonafhankelijk kan werken. Wij hebben te maken met wind, regen en hitte. De voor- en nadelen ten opzichte van het metselwerk met een robot die zijn er. Als ik naar buiten kijk zie ik een goed gevormde gevel. Ik verwacht dat dit in de toekomst vaker op deze manier wordt toegepast.” Blijft er dan niets te metselen over voor de metselaar? “De mooiere werken en de werken die moeilijker zijn voor een robot, zullen wij wel behouden. Maar als je kijkt naar de aanwas van nieuwe metselaars, dan gaan er meer metselaars weg dan erbij komen.”

De kracht van de robot zal Rc Panels zeker blijven benadrukken binnen de bouwwereld. Van Rijs: “Je kunt in principe elk ontwerp met de robot uitvoeren als je het programmeert en de juiste onderdelen hebt. De robot kan veel standaardvormen maken. Bij een project in Enschede verwerken we het logo van de wijk in de gevel. Dat kan de robot ook gewoon verzorgen. Dit is uniek en kost geen extra moeite.” Nieuwenhuis voegt toe: “Het is voor ons belangrijk om zo vroeg mogelijk in het proces betrokken te worden. Het liefst zitten we al bij de architect aan tafel.”

Kruijning: “Ik denk dat Rc Panels dit systeem in de toekomst veel kansen biedt, vooral in binnenstedelijke en slecht bereikbare plaatsen. Ook de veel kortere bouwtijd is een pré. “

Zowel Kreeft en Rc Panels zijn tevreden over het verloop van het proces. Op de vraag of de werkwijze op deze manier voor herhaling vatbaar is, zeggen beide partijen volmondig: JA!

V.l.r. Han Nieuwenhuis (Rc Panels), Steffen van Rijs (Rc Panels, Ben Kruseman (Calduran), Henk Blankestijn (Bouwbedrijf Kreeft), Paul Diersen (Eisma media) en Jolle IJkema (Bouwbedrijf Kreeft).