Kalkzandsteen biedt mogelijkheden voor IQ-gevel
In het Brabantse Etten-Leur werkt Stichting Passief Bouwen aan een bijzonder inspirerend project. Een Premium Passiefhuis wat verder gaat dan ‘normaal’ passief bouwen. Het gebouw wekt veel meer energie op dan het verbruikt, terwijl de Passieve schil ook nog tot 90% energie bespaart op je energievraag ten opzichte van een gemiddeld gebouw. Bij de bouw van dit woon-werk gebouw is gekozen voor Calduran Kalkzandsteen elementen.
Frank Grootenboer, voorzitter van Stichting Passief Bouwen vertelt: “Wij bouwen hier in Etten-Leur een Premium Passiefhuis met een woon-werk gedeelte. Het gebouw bestaat uit drie verdiepingen boven de grond en één verdieping onder de grond. Voorlopig richten we het gebouw zo in dat er drie kantoorruimtes zijn. Een deel van het huis wordt de eerste jaren gebruikt voor de kinderen van het gezin. Het plan is om van dit deel in de toekomst de vierde kantoorruimte te maken. Het gebouw is flexibel ingericht, waardoor we nog vele kanten op kunnen. Het idee daarachter is dat we ook vooruit moeten blijven kijken naar de toekomst. Is dit gebouw over een aantal jaren nog op dezelfde manier te gebruiken? Transitie nemen we dan ook al mee tijdens het ontwerp. Het huis bevat bijvoorbeeld al een liftschacht. De gedachte daarachter is dat we hier in de toekomst altijd nog appartementen van kunnen maken. De bewoners van die appartementen kunnen dan eventueel de lift gebruiken.”
Het totale gebouw biedt ruimte aan wonen en werken. “Het werkgedeelte wordt onder andere door ons als Stichting Passief Bouwen gebruikt. Denk daarbij aan een kantoorruimte waar wij als stichting kunnen werken, maar ook aan een vergaderkamer en een kamer waar we eventueel opleidingen kunnen geven of groepen voor een rondleiding of presentatie kunnen ontvangen. Het Premium Passief Bouwen principe gaan we presenteren aan de hand van een grote Graphic-wall. Daarop kun je zien wat er allemaal in het gebouw zit qua materialen. Daarnaast realiseren we een demo- en visuele ruimte waar bezoekers kunnen zien hoe passief bouwen werkt.”
Het Premium Passiefhuisprincipe
Een Premium Passiefhuis is in de eerste plaats een gebouw dat volgens het passiefhuisprincipe is ontworpen en daardoor een extreem lage primaire energievraag heeft (Passiefbouwen, 2021). Grootenboer licht toe: “Wij hebben hiermee een dubbele primeur, omdat dit gebouw in Etten-Leur het eerste Premium Passiefhuis van de Benelux is, en de eerste met een IQ-gevel.” Passiefbouwen (2021) schrijft dat de IQ-gevel een innovatieve lichtgewicht energie gevende gevel is met gekleurde PV-panelen en eigen energieopslag. De IQ-gevel is industrieel vervaardigd, extreem isolerend en volledig recyclebaar en daarmee radicaal anders dan de Nederlandse bouw. “Als Stichting Passief Bouwen zijn we van mening dat alle woningen in Nederland zo min mogelijk energie moeten vragen en zoveel mogelijk energie moeten opwekken én zelf gebruiken. Dat kunnen we met deze gevel waarmaken omdat het beschikbare oppervlak voor PV-panelen sterk wordt uitgebreid.
Exasun, producent van hoogwaardige zonnepanelen, heeft speciaal voor dit project zilvergrijze zonnepanelen ontwikkeld. De IQ-gevel zal bestaan uit een combinatie van zilverkleurige zonnepanelen met zilverkleurige aluminium panelen. Deze zonnepanelen zullen aan de zuidkant van de gevel te zien zijn.
De luchtcirculatie werkt niet noemenswaardig anders dan wat we kennen van een ‘gewoon’ passief huis. Door middel van een ventilatiesysteem worden passieve huizen voortdurend voorzien van verse lucht. “De warmtewisselaar in het gebouw zorgt er voor dat de toegevoegde lucht bijna tot kamertemperatuur wordt voorverwarmd. Hoe luchtdichter de woning, hoe beter dit systeem functioneert. Met de zo voorverwarmde en gefilterde buitenlucht krijg je een goed binnenklimaat.”
Passief bouwen in combinatie met kalkzandsteen
Aangezien een passiefhuis gedurende de winter vooral met passieve zonnewarmte wordt verwarmd, is het wel van belang dat je overdag en ’s avonds dezelfde temperatuur hebt. In de winter is het overdag vaak warmer in huis, doordat de zon op de je ramen schijnt. ’s Avonds als de zon verdwijnt ontstaat er dan mogelijk warmtevraag in de woonkamer. Door gebruik te maken van de warmte accumulerende eigenschap van steenachtige materialen zorg je ervoor dat de kamertemperatuur constant blijft. “Kalkzandsteen bezit deze eigenschap en is daar dus een heel goed materiaal voor. Maar dat is niet het enige voordeel. Het tweede aspect bij zo luchtdicht mogelijk bouwen, is dat de lucht erg droog kan worden omdat je zo veel ventileert. Er moet nog wel een beetje vocht in de lucht blijven dat we dan bij de ventilatiebox moeten bijvoegen. Maar kalkzandsteen bevat de eigenschap dat het vocht kan opnemen, maar ook weer kan afgeven. Deze vocht regulerende werking helpt goed mee aan een fijn leefklimaat”, aldus Grootenboer.
Het Premium Passiefhuis wordt de eerste woning met gekleurde zonnepanelen. “Men is van mening dat de gevel ook belangrijk is om energie op te wekken. De gevel met zonnepanelen steekt 50 cm uit buiten de kalkzandsteenwanden. Dit betekent dat je de zonnepanelen wel goed moet kunnen verankeren. Kalkzandsteen is ook een geschikt materiaal hiervoor, want je kunt er makkelijk in boren en pluggen in slaan t.b.v. de boutverbinding. De achter constructie van de IQ-gevel kan door de stabiele kalkzandsteenwand makkelijk gedragen worden.”
Boodschap aan opdrachtgevers
Duurzaam bouwen gaat echter niet alleen over energieverbruik. Het begrip duurzaamheid gaat bijvoorbeeld ook over hoe lang een gebouw meegaat. “Duurzaamheid gaat over drie onderdelen: milieu-impact, energieverbruik en toekomstbestendigheid. Daarbij kijk je ook naar de materialen die je voor de bouw gebruikt. Deze verantwoordelijkheid ligt naar onze mening ook bij de opdrachtgever. Wij zien nog te weinig dat opdrachtgevers hiermee bezig zijn. Dat is jammer, omdat passief bouwen in het voorstadium al financiële voordelen kan bieden.“
Sinds 1 januari van dit jaar moeten alle nieuwbouwprojecten voldoen aan de eisen van Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG). Daar komen ook de eisen van TO-juli bij om oververhitting in de zomer te voorkomen. “Opdrachtgevers zou ik mee willen geven dat ze verder moeten denken. Er moet van alles in BENG wat we eigenlijk niet begrijpen. Veel ontwikkelende aannemers zitten bijvoorbeeld met de vraag: waarom zit er zoveel installatietechniek in een gebouw? En hoe krijgen we de kostprijs naar beneden? Passief bouwen is niet ingewikkeld, maar vraagt extra aandacht voor details. Wij zijn van mening dat als je een gebouw beter en van zichzelf energiezuiniger maakt je de installaties beter op het gebouw kan afstemmen en sommige (een dure warmtepomp) soms zelfs kunt weglaten. Het huidige passiefhuis concept bewijst dit al meer dan 25 jaar, wie kan dat nog meer zeggen?”, zo besluit Frank Grooteboer.
